SİNETAYFA

Senaryo : 8/10
Yönetmen : 8/10
Kurgu : 6/10
Oyuncu Performansları : 9 /10
8 / 10

Öykü Gürman' ın da dediği gibi yaşa yaşa yaşa

Kalemine sağlık Gökhan. Yine özenerek hazırlanmış güzel bir film incelemesi olmuş

Christian Petzold'un yönetmen koltuğunda olduğu hem anlatı hem de görsel açıdan çok katmanlı zamansız bir 2. Dünya savaşı filmi. 1944 yılında Anna Sayher'in kaleminden çıkan öyküyü zamansızlık, belirsizlik ve kimliksizlik üzerine bir daha inşa ediyor. Yönetmenin bu tercihinin temel nedeni modern zamanların güncel meselesi Göçmenlik ve ona bağlı insani durumları zaman ve mekandan soyutlamak. Bu tercihi izleyicinin zihninde ikilemler ve kargaşa yaratıyor. Yönetmen Petzold'un da zaten bunu hedeflediğini söyleyebiliriz. Tıpkı ön yargılarımızı kıran çarpıcı durumlar gibi bu duygu, bu ikilem ve zihin karışıklığı bizi de belirsizliğe ve farklı bir anlatıma hazır kılıyor. Bu zor seçim cesaretini göstermek için ne yapacağını iyi planlamak gerekir. Petzold'da bu işte iyi bir yönetmen. Bize geçen duygunun gerçek olması için ilk önce yargılarımızı kırıyor ve sinemasal anlatımında bizi katmanlı öyküsüyle ele geçiriyor. Tabi her izleyici için durum böyle olmayabilir.



Temelde bir kaçış filmi Transit. 2. Dünya Savaşında Nazilerin işgalleri ile ele geçirilen ya da filmde anlatıldığı gibi bir temizlikten kaçan insanların öyküsü. Yersiz ve yurtsuz bir coğrafyanın anlatısı diyebiliriz Transit için. İlk karşımıza çıkan karakter Georg'ta ya da sonraki karelerde karşımıza çıkan Marie'da kimliksizliği ve aidiyetsizliği keskin bir şekilde hissedebiliyoruz. Yönetmen Petzold iki ana karakterinin arka planına bir kaçış şehri olarak Marsilya'yı eklemiş. İlerleyen sahnelerle birlikte bu şehrin bir kaçış şehri olmadığını çıkışsızlığın devasa bir metaforu olduğunu görüyoruz. Kendi kimliğini geride bırakıp umutsuzluk ile intihar eden bir yazarın kimliğini üstüne giyen Georg'un gözlerinde, ölen yazarın eşi bir aşk bulmacası olarak belirir. Klasik filmlerin baş tacı Casablanca filminin aşk, fedakarlık ve kaçış öyküsünün izlerini taşıyor Transit. Benzer bir hikaye olsa da bu yönetmen Petzold karakterlerinin döngülerinden çıkmasına asla izin vermeyecektir. Yapacağı tek şey Marsilya çıkmazından uzaklara giden her bir kişinin tarihin hayaletlerine dönüşmesini izin vermesidir. Bunun dışında çıkışsızlık metaforundan kaçış yoktur. Öyküsünü alacakaranlık hikayelerine çevirecek bir anlatı filmde karşımıza çıkmaktadır. ilk alacakaranlık öyküsü bürokrasinin belirlediği hedefler ile oluşur. Tamamlanması gereken evraklar, vesikalıklar, geçiş izinleri tamamlansa da bu bürokrasinin çarklarında kaybolan insan hikayeleri için bir araçtan başka bir şey değildir. Herkes bekleme alanına hapsolur. Bu durum izleyicinin üzerinde git gide büyüyen bir gerilime neden olmakta ve alacakaranlık hissini beslemektedir. İkinci alacakaranlık hikayesi Marsilya'nın ta kendisidir. Georg'un Amerikan büyük elçisi ile yaptığı bürokratik görüşmelerin sonunda bu gerçeği yönetmen gözlerimizin önüne serer. Elçi, Georg'a daha doğrusu kimliğine girdiği yazara kaleme aldığı son öyküyü sorar. Georg hafızasına yer eden sözleri elçiye aktarır.

Bir adam ölmüştü.
Cehenneme kaydedilecekti.
Büyük bir kapının önünde bekliyordu.
Bir iki gün bekledi.
Haftalarca bekledi. Aylarca.
Sonra yıllarca.
Sonunda yanından bir adam geçti.
Bekleyen adam sordu:
"Belki bana yardımcı olabilirsiniz.
Cehenneme kayıt olmam gerekiyor. "
Öbür adam ona bakıp şöyle dedi:
"Ama bayım, cehennem burası."



Marsilya alacakaranlık hikayelerinde anlatılan bir cehenneme dönüşürken öykü zamansızlığı içinde modern bir göçmen krizine dönüşecektir. İki ana karakter ve diğer yan karakterler üzerinden aidiyetsizliği, kimliksizliği ve göçmenliği aynı potada eritip modern zamanların insan dramına ve göçmenlik meselesine böylelikle de film ile anlatmak istediği temel meseleye dönüşecektir. Georg'un kaçış için kullandığı tren vagonlarının göçmenlerin prefabrik evlerine ya da eşini bekleyen ama ölüm haberini alan sessizliğe gömülmüş Melissa'nın dağların ötesine çıkan kaçış hayalinde hep bunun yansımalarını görürüz.

Filmin ana karakterleri kısırdöngüleri ile çevrelenmiştir. Kısırdöngülerinde yaptıkları her eylem ve hareket başlangıç noktasına yeniden döner. Marie'nin Marsilya'dan ayrılışı bile yine Georg ile buluştukları kafede bitecektir. Tarihin hayaletlerine dönüşen filmlerin usta anlatıcısı Petzold bu final ile çok katmanlı öyküsünü çıkışsızlık metaforuyla birleştirmiştir. Günümüzde göçmenlerin her gün karşılaştıkları kimliksizlik, aidiyetsizlik ve çıkışsızlık duyguları ile bizi baş başa bırakan bir finaldir bu. Aynı anda zamanın çizgisel olmadığına dair benimde kuvvetle inandığım felsefeye yakın bir duruş görüyorum bu filmde. Zamanın döngüselliğini, kaçınılmaz tekrarlarını hatırlatan bir finaldi benim için bu.

Film oyunculuklar açısından da oldukça doyurucu performansları içinde taşıyor. Georg karakterini canlandıran Franz Rogowski karmaşık duygularına hapsolmuş karakterini oynayışında ya da Marie'yi canlandıran Paula Beer'in duygusal ve travmatik derinliğinde bunu görmek mümkündür.

Petzold Sineması yolculuğumuzun ikinci filmi Transit Phoenix filmindeki anlatının da üstüne çıkarak "Hayalet Üçlemesinde" özel bir yere ulaşıyor. Çok katmanlı anlatısı, 2. Dünya savaşına ait bir öyküyü ait olduğu zamandan çıkartarak günümüz gerçekleriyle birleştirmesi, iki uyumlu ve yetkin oyuncu performansı ile Avrupa sinemasının son dönemdeki en iyi örneklerinden biri haline geliyor.

Yazan: Serkan SERT

Çok güzel bir yazı olmuş, gazetenin haftasonu sinema eki tadında okudum. Ana karakterin diğer insanlarla çok çabuk etkileşime girmesini veya etkileşime girmeye çalıştığı insanlardan olumsuz dönüş almamasını anlamlandıramadım. Sanki herkes birbirini daha önceden tanıyormuş hissi, bu yönetmenin karakteristik yapısı mı yoksa anlatmak istediğini daha pekiştirmek için mi bu yolu seçti? Merakıma yenik düşüp sormuş bulundum.

Düşüncelerin için teşekkürler.

Gelelim soruna. Aslında yönetmen karakterlerini sınırlı bir dünyada resmediyor. Yani çok fazla insan ile diyalog kurdurmuyor.

Temas ettiği her bir kişi hikayede ya bir araç ya da hikayenin gelişimi için bir unsur olarak kullanılıyor.
Bu listeyi çıkartınca sonuç olarak hikayenin gelişimi ve temel anlatı için ne az ne çok bir iletişimi var ana karakterlerin. Düşününce her filminde bunu yapıyor

@sesizadam

Kalemine, yüreğine sağlık üstad.